Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ένα σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας, καθώς αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου συνήθως ξεκινά ως μικρές, καλοήθεις μάζες κυττάρων (πολύποδες) που σχηματίζονται στο εσωτερικό του παχέος εντέρου. Με την πάροδο του χρόνου, ορισμένοι από αυτούς τους πολύποδες μπορεί να μετατραπούν σε καρκίνο του παχέος εντέρου.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ο τρίτος πιο συχνός καρκίνος που διαγιγνώσκεται τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Ωστόσο, τα ποσοστά διαφέρουν σημαντικά ανά γεωγραφική περιοχή και μπορεί να εξαρτώνται τόσο από τη διατροφή όσο και από τον τρόπο ζωής. Παρά τη συχνότητά του, τα ποσοστά θανάτου από καρκίνο του παχέος εντέρου έχουν μειωθεί, κάτι που αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην πρόοδο που έχει επιτευχθεί στην έγκαιρη διάγνωση και την αποτελεσματική θεραπεία.
Αιτίες και παράγοντες κινδύνου
Τα ακριβή αίτια του καρκίνου του παχέος εντέρου δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως, ωστόσο κάποιοι παράγοντες κινδύνου αυξάνουν τις πιθανότητες. Μερικοί από αυτούς είναι:
- Ηλικία, καθώς τα περισσότερα διαγνωσμένα περιστατικά αφορούν άτομα ηλικίας 50 ετών και άνω.
- Οικογενειακό ιστορικό, ειδικά η ύπαρξη γονέα ή αδελφού με τη νόσο.
- Σύνδρομα που περνούν από γενιά σε γενιά, όπως η οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση και ο κληρονομικός μη πολυποδικός καρκίνος του παχέος εντέρου (σύνδρομο Lynch).
- Διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο, ενώ η διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.
- Σωματική αδράνεια και παχυσαρκία
- Κάπνισμα και αλκοόλ
- Διαβήτης τύπου 2
Συμπτώματα του καρκίνου του παχέος εντέρου
Στα αρχικά στάδια ο καρκίνος του παχέος εντέρου συνήθως δεν εμφανίζει συμπτώματα. Ωστόσο όταν εμφανιστούν, τα συμπτώματα ποικίλουν ανάλογα με το μέγεθος και τη θέση του καρκίνου στο παχύ έντερο. Συνήθως τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου, όπως η διάρροια, η δυσκοιλιότητα ή μια αλλαγή στη σύσταση των κοπράνων που διαρκεί περισσότερο από τέσσερις εβδομάδες.
- Αιμορραγία ή αίμα στα κόπρανα
- Επίμονη δυσφορία στην κοιλιά, όπως κράμπες, αέρια ή πόνος.
- Αίσθημα ότι το έντερό σας δεν αδειάζει εντελώς
- Αδυναμία ή κόπωση
- Ανεξήγητη απώλεια βάρους
Πολλά από αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι κοινά και σε άλλες παθήσεις εκτός από τον καρκίνο του παχέος εντέρου, όπως λοίμωξη, αιμορροΐδες, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, γι’ αυτό είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν ειδικό για ακριβή διάγνωση.
Η διαδικασία της διάγνωσης του καρκίνου του παχέος εντέρου περιλαμβάνει συνήθως κολονοσκόπηση, κατά την οποία ο γιατρός μπορεί να δει όλο το παχύ έντερο και να αφαιρέσει τους πολύποδες στην ίδια διαδικασία, και εξέταση αίματος απόκρυψης κοπράνων υψηλής ευαισθησίας, εύκαμπτη σιγμοειδοσκόπηση, η οποία επιτρέπει στον γιατρό να επιθεωρήσει το σιγμοειδές κόλον.
Μπορούν επίσης να χρειαστούν απεικονιστικές εξετάσεις όπως αξονικές τομογραφίες του παχέος εντέρου και του ορθού, οι οποίες συνήθως συνιστώνται σε άτομα που δεν μπορούν να υποβληθούν στην κλασική κολονοσκόπηση.
Πώς αντιμετωπίζεται ο καρκίνος του παχέος εντέρου;
Οι θεραπευτικές επιλογές για τον καρκίνο του παχέος εντέρου εξαρτώνται από το στάδιο της νόσου, τη θέση του όγκου, το πώς αποδίδει ο ασθενής στη θεραπεία αλλά και πολλούς ακόμα παράγοντες. Σε γενικές γραμμές οι θεραπευτικές επιλογές για τον καρκίνο του παχέος εντέρου περιλαμβάνουν:
- Χημειοθεραπεία, η οποία μπορεί να εφαρμοστεί είτε μετά τη χειρουργική επέμβαση για να σκοτώσει τυχόν εναπομείναντα καρκινικά κύτταρα, είτε ως θεραπεία πρώτης γραμμής για προχωρημένο καρκίνο του παχέος εντέρου είτε για τη συρρίκνωση των όγκων πριν από μια επέμβαση.
- Ακτινοθεραπεία, η οποία συνήθως εφαρμόζεται συνδυαστικά με τη χημειοθεραπεία για περιστατικά προχωρημένου καρκίνου του παχέος εντέρου, ιδίως εάν έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες.
- Στοχευμένη φαρμακευτική αγωγή, η οποία επικεντρώνεται σε συγκεκριμένες ανωμαλίες που υπάρχουν μέσα στα καρκινικά κύτταρα με στόχο να τα καταστρέψουν.
- Χειρουργική επέμβαση, η οποία αποτελεί την κύρια θεραπεία για τον καρκίνο του παχέος εντέρου και περιλαμβάνει την αφαίρεση του τμήματος του παχέος εντέρου που έχει επηρεαστεί.
Ο τύπος της χειρουργικής επέμβασης που πραγματοποιείται εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το μέγεθος, τη θέση και την εξάπλωση του όγκου.
Τύποι χειρουργικών επεμβάσεων
- Πολυπεκτομή και τοπική εκτομή. Αυτή η επέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια μιας κολονοσκόπησης και είτε αφαιρείται εξ ολοκλήρου ο πολύποδας εάν είναι μικρός (πολυπεκτομή) είτε αφαιρείται ο πολύποδας και μια μικρή ποσότητα του περιβάλλοντος υγιούς ιστού εάν ο πολύποδας είναι μεγαλύτερος (τοπική εκτομή).
- Μερική κολεκτομή. Αφαιρείται τμήμα του παχέος εντέρου που περιέχει τον καρκίνο μαζί με ένα περιθώριο φυσιολογικού ιστού εκατέρωθεν του καρκίνου. Η διαδικασία αυτή πραγματοποιείται όταν ο καρκίνος έχει αναπτυχθεί μέσα ή διαμέσου του παχέος εντέρου. Ο χειρουργός αφαιρεί επίσης συνήθως λεμφαδένες κοντά στο παχύ έντερο και τους εξετάζει για καρκίνο.
- Ολική κολεκτομή. Περιλαμβάνει την αφαίρεση ολόκληρου του παχέος εντέρου, αφήνοντας όμως άθικτο το ορθό. Αποτελεί την καλύτερη επιλογή σε άτομα που έχει πολλούς πολύποδες στο παχύ έντερο, καρκινικούς όγκους σε πολλές περιοχές του παχέος εντέρου ή εάν ένα γενετικό σύνδρομο αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.
Ενδεχόμενες μετεγχειρητικές επιπλοκές μπορεί να περιλαμβάνουν διαρροές από το σημείο όπου επανασυνδέθηκε το έντερο, αποστήματα και κήλες στα σημεία των τομών. Η ανάρρωση μετά τη χειρουργική επέμβαση εξαρτάται από την έκταση της επέμβασης και τη γενική κατάσταση της υγείας του ασθενούς. Οι περισσότεροι ασθενείς συνήθως παραμένουν στο νοσοκομείο για μια εβδομάδα ή περισσότερο.