Η ραγάδα πρωκτού είναι μία από τις πιο συχνές και επώδυνες παθήσεις της περιοχής του ορθού. Eπηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητα του ασθενούς, προκαλώντας πόνο, δυσφορία και συχνά ψυχολογική επιβάρυνση λόγω της ευαίσθητης περιοχής στην οποία εντοπίζεται.
Τι είναι η ραγάδα πρωκτού;
Η ραγάδα πρωκτού είναι ένα γραμμοειδές, επίμηκες σχίσιμο στον βλεννογόνο που καλύπτει τον πρωκτικό σωλήνα. Συνήθως το σχίσιμο αυτό εμφανίζεται στην οπίσθια μέση γραμμή του πρωκτού, ενώ λιγότερο συχνά μπορεί να εντοπιστεί και στην πρόσθια πλευρά. Αν και το μέγεθός της είναι μικρό, η βλάβη μπορεί να προκαλέσει έντονο πόνο και δυσκολία στην αφόδευση.
Η ραγάδα πρωκτού διακρίνεται σε οξεία και χρόνια. Η οξεία μορφή εμφανίζεται ξαφνικά και έχει διάρκεια μικρότερη των έξι εβδομάδων. Αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά ή εγκαίρως, μπορεί να εξελιχθεί σε χρόνια ραγάδα, με παχυσμένο επιθήλιο, ίνωση και συχνά συνοδό σπασμό του έσω σφιγκτήρα μυός.
Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης της ραγάδας πρωκτού;
Η ραγάδα πρωκτού προκαλείται κυρίως από τραυματισμό του βλεννογόνου κατά τη διέλευση σκληρών ή ογκωδών κοπράνων, λόγω χρόνιας δυσκοιλιότητας. Η καταπόνηση της περιοχής προκαλεί ρήξη στον ευαίσθητο ιστό, με αποτέλεσμα την εμφάνιση της χαρακτηριστικής πληγής. Άλλες αιτίες περιλαμβάνουν την παρατεταμένη διάρροια, καθώς τα υδαρή και όξινα κόπρανα μπορεί να ερεθίσουν και να διαβρώσουν τον ιστό, οδηγώντας σε σχίσιμο.
Η ραγάδα μπορεί επίσης να προκληθεί από τραύμα στην περιοχή, όπως αυτό που μπορεί να προκύψει από τον τοκετό, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις δύσκολου φυσιολογικού τοκετού. Φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου, όπως η νόσος Crohn, αυξάνουν επίσης την ευπάθεια του βλεννογόνου και ενδέχεται να οδηγήσουν σε επιμονή ή επανεμφάνιση της ραγάδας. Τέλος, σπανιότερες αιτίες περιλαμβάνουν χειρουργικούς τραυματισμούς ή κακοήθειες.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ραγάδας πρωκτού;
Το κύριο σύμπτωμα της ραγάδας πρωκτού είναι ο έντονος πόνος κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά την κένωση. Ο πόνος αυτός συχνά περιγράφεται ως καυστικός και μπορεί να διαρκέσει για αρκετή ώρα μετά την αφόδευση, λόγω του σπασμού του έσω σφιγκτήρα που συχνά συνοδεύει τη ραγάδα. Η παρουσία μικρής ποσότητας έντονου κόκκινου αίματος στο χαρτί υγείας ή στα κόπρανα είναι επίσης συχνή.
Άλλα συνοδά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- αίσθημα καύσου,
- κνησμό,
- δυσφορία στην περιοχή του πρωκτού
- την ανάπτυξη δερματικής πτυχής (skin tag) στο άκρο της ραγάδας, σε χρόνιες περιπτώσεις. Ο πόνος συχνά έχει ως αποτέλεσμα την κατακράτηση των κενώσεων από φόβο, την επιδείνωση της δυσκοιλιότητας και την ενίσχυση ενός φαύλου κύκλου.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση της ραγάδας πρωκτού βασίζεται κυρίως στη λήψη ιστορικού και τη φυσική εξέταση. Ο γιατρός μπορεί να εντοπίσει τη ραγάδα με απλή επισκόπηση της περιοχής ή με χρήση πρωκτοσκοπίου. Στις περιπτώσεις οξείας ραγάδας, η εξέταση μπορεί να είναι δυσάρεστη λόγω του πόνου, γι’ αυτό και πολλές φορές γίνεται με προσοχή και σε δεύτερο χρόνο, μετά από λίγες ημέρες συντηρητικής αγωγής.
Σε υποτροπιάζουσες περιπτώσεις, μπορεί να ζητηθούν επιπλέον εξετάσεις όπως πρωκτοσκόπηση ή κολονοσκόπηση, για να αποκλειστεί άλλη υποκείμενη παθολογία, ιδιαίτερα όταν η ραγάδα δεν βρίσκεται στη συνηθισμένη της θέση.
Πώς αντιμετωπίζεται η ραγάδα πρωκτού;
Η αντιμετώπιση της ραγάδας πρωκτού εξαρτάται από τη διάρκειά της και την ανταπόκριση στη συντηρητική αγωγή.
- Συντηρητική θεραπεία
Στην οξεία ραγάδα, η θεραπεία είναι κατά κανόνα συντηρητική και περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής και τη διατροφή, ώστε να μειωθεί η δυσκοιλιότητα και να διευκολυνθεί η επούλωση του τραύματος. Προτείνεται δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες, αυξημένη κατανάλωση υγρών και χρήση ήπιων καθαρτικών όταν χρειάζεται. Η τοπική εφαρμογή αλοιφών που περιέχουν νιτρογλυκερίνη, διλτιαζέμη ή αναισθητικά μπορεί να συμβάλει στην ανακούφιση του πόνου και στη χαλάρωση του σφιγκτήρα.
Τα καθιστά μπάνια με χλιαρό νερό για 10-15 λεπτά, δύο με τρεις φορές την ημέρα, προσφέρουν ανακούφιση από τον πόνο και βελτιώνουν την κυκλοφορία στην περιοχή, προάγοντας την επούλωση.
- Χειρουργική αντιμετώπιση
Όταν η ραγάδα πρωκτού μεταπέσει σε χρόνια μορφή ή δεν ανταποκρίνεται στη συντηρητική θεραπεία μετά από 6-8 εβδομάδες, τότε εξετάζεται η χειρουργική αντιμετώπιση.
Η πιο διαδεδομένη και αποτελεσματική μέθοδος είναι η πλάγια έσω σφιγκτηροτομή, κατά την οποία γίνεται μερική διατομή του έσω σφιγκτήρα μυός για να μειωθεί η πίεση και να επιτραπεί η επούλωση. Η επέμβαση αυτή έχει υψηλά ποσοστά επιτυχίας και χαμηλό κίνδυνο επιπλοκών, ενώ μπορεί να πραγματοποιηθεί με τοπική ή περιοχική αναισθησία.
Άλλες θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν την έγχυση βοτουλινικής τοξίνης (Botox) στον σφιγκτήρα, σε περιπτώσεις που η χειρουργική επέμβαση αντενδείκνυται.
Η ραγάδα πρωκτού είναι μια συχνή και ιδιαίτερα ενοχλητική πάθηση που όμως, με την κατάλληλη καθοδήγηση και θεραπεία, μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Η έγκαιρη διάγνωση και η εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση – είτε συντηρητική είτε χειρουργική – μπορούν να προσφέρουν οριστική ανακούφιση.